Nauczanie fizyki w gimnazjum jest obecnie nie lada wyzwaniem. Z jednej strony ilość godzin wynosi jedynie cztery w cyklu kształcenia. Z drugiej, od nauczyciela wymaga się rzetelnego przygotowania ucznia do egzaminu gimnazjalnego oraz nauki w szkole ponadgimnazjalnej. Moją propozycją są zajęcia pozalekcyjne...
PROGRAM WŁASNY
zajęć pozalekcyjnych z fizyki realizowany w Zespole Szkół w KorszachAUTOR I REALIZATOR PROGRAMU
Jarosław Duryło
WSTĘP
Program powstał w oparciu o podstawę programową nauczania fizyki i astronomii w gimnazjum, program nauczania – Zam Kor DKW – 4014 – 105/99.
Program przeznaczony jest dla uczniów klas III gimnazjum, którzy pragną rozszerzyć swoje wiadomości i umiejętności z fizyki, planują udział w konkursie fizycznym oraz chcą przygotować się do egzaminu gimnazjalnego z części matematyczno - przyrodniczej.
Program zawiera materiał nauczania zawarty w wymaganiach egzaminacyjnych dla gimnazjum, wymaganiach konkursowych oraz materiał, którego opanowanie sprawia uczniom szczególny kłopot.
TERMIN REALIZACJI
Rok szkolny 2004/2005, 2005/2006 i następne.
CZAS I FORMA REALIZACJI:
1 godzina zegarowa zajęć pozalekcyjnych w tygodniu, zajęcia prowadzone społecznie.
CELE OGÓLNE:
- Zachęcenie uczniów do rozwoju intelektualnego.
- Pobudzenie do twórczego myślenia.
- Pogłębienie zainteresowania metodami poznawania prawidłowości w przyrodzie.
- Poszerzenie wiedzy ucznia w zakresie fizyki i astronomii.
- Nabywanie umiejętności docierania do źródeł informacji i ćwiczenie krytycznej selekcji informacji.
- Rozwijanie umiejętności samodzielnego formułowania wniosków i wyrażania opinii w oparciu o dostarczone informacje i posiadaną wiedzę.
- Rozwijanie umiejętności rozwiązywania zadań złożonych, niestandardowych, wymagających zbudowania planu działania.
- Zdobycie przez ucznia umiejętności, umożliwiających spełnienie standardów wymagań egzaminacyjnych.
- Przygotowanie uczniów do kolejnych etapów konkursu fizycznego.
- Podniesienie jakości pracy Szkoły.
CELE SZCZEGÓŁOWE:
- Usystematyzowanie wiedzy z trzech lat nauki fizyki w gimnazjum.
- Rozwijanie umiejętności wykorzystywania posiadanej wiedzy do rozwiązywania problemów.
- Rozwijanie umiejętności planowania i przeprowadzania doświadczeń oraz prezentacji i analizy ich wyników.
- Kształcenie umiejętności obserwowania i identyfikowania zjawisk zachodzących w otaczającym świecie.
- Rozpoznawanie związków przyczynowo – skutkowych w obserwowanych zjawiskach.
- Rzetelne rozwiązywanie zadań fizycznych z wykorzystaniem aparatu matematycznego oraz symboli i jednostek fizycznych.
- Wdrażanie do odpowiedzialnej pracy intelektualnej.
- Przygotowanie ucznia do radzenia sobie ze stresem w sytuacjach egzaminacyjnych i konkursowych.
- Ukazanie decydującej roli matematyki w budowaniu modeli opisujących zjawiska fizyczne oraz rozwiązywaniu problemów..
METODY PRACY Z UCZNIAMI:
- Wykład informacyjny.
- Pokaz z objaśnieniem.
- Eksperyment fizyczny.
- Dyskusja dydaktyczna.
- Pogadanka.
FORMY PRACY Z UCZNIAMI
- Praca w grupie.
- Praca indywidualna.
- Praca w zespołach 2 lub 3 osobowych.
MATERIAŁ NAUCZANIA
|
WYKAZ PLANOWANYCH OSIĄGNIĘĆ UCZNIÓW Uczeń:
|
Ruch jednostajny prostoliniowy
|
- potrafi rozwiązać zadanie dotyczące ruchu jednostajnego prostoliniowego uwzględniając odpowiednie symbole i jednostki - rozpoznaje i umie przeanalizować wykresy zależności drogi od czasu oraz prędkości od czasu dla ruchu jednostajnego
|
Ruch jednostajnie przyspieszony
|
- potrafi rozwiązać zadanie dotyczące ruchu jednostajnie przyspieszonego uwzględniając odpowiednie symbole i jednostki - rozpoznaje i umie przeanalizować wykresy zależności drogi od czasu oraz prędkości od czasu dla ruchu jednostajnie przyspieszonego - rozwiązuje zadania dotyczące spadku swobodnego, zna wartość i rozumie sens przyspieszenia ziemskiego
|
Zasady dynamiki
|
- zna trzy zasady dynamiki Newtona - potrafi rozpoznać, którą zasadę należy zastosować w określonym przypadku - rozumie i potrafi zastosować w praktyce pojęcia zrównoważenia sił oraz siły wypadkowej - zna i potrafi stosować wzór opisujący przyspieszenie wynikający z drugiej zasady dynamiki - rozumie zasadę akcji i reakcji
|
Astronomia
|
- zna i rozróżnia podstawowe ciała niebieskie (gwiazda, planeta, satelita, kometa) - wie co to jest Układ Słoneczny i potrafi go opisać - potrafi wyszukiwać informacje w różnych źródłach dotyczące astronomii
|
Praca, moc energia
|
- zna i rozumie definicje pracy mocy i energii - zna wzory opisujące te wielkości, ich symbole i jednostki - potrafi rozwiązywać zadania wymagające ułożenia równania opisującego przemiany energetyczne
|
Własności substancji
|
- rozpoznaje trzy podstawowe stany skupienia substancji, zna cechy cząsteczkowej budowy tych stanów - zna sposoby dowodów cząsteczkowej budowy materii - rozumie pojecie sił spójności i przylegania - potrafi rozwiązać proste zadania bilansu cieplnego
|
Ruch drgający
|
- zna i potrafi zastosować podstawowe wielkości opisujące ruch drgający (amplituda, okres, częstotliwość, długość fali) - potrafi opisać i przeanalizować zjawisko dźwięku jako szczególnego rodzaju fal sprężystych
|
Hydrostatyka i aerostatyka
|
- zna i potrafi zastosować prawo Archimedesa - rozumie pojęcie ciśnienia atmosferycznego (prawo Pascala) - rozwiązuje zadania dotyczące gęstości z uwzględnieniem jednostek
|
Elektrostatyka
|
- rozumie pojęcie elektrycznego „naładowania” ciała oraz elektrycznej obojętności - zna i rozumie prawo Coulomba - potrafi wyznaczyć linie sił pola elektrostatycznego
|
Prąd elektryczny
|
- zna definicje, wzory i jednostki podstawowych wielkości opisujących prąd elektryczny (natężenie, napięcie, opór, praca, moc) - rozwiązuje zadania dotyczące prądu elektrycznego - potrafi podłączyć amperomierz i woltomierz do obwodu elektrycznego - rozpoznaje połączenie szeregowe i równoległe, potrafi obliczyć opór w tych połączeniach
|
Magnetyzm
|
- zna własności magnesu i elektromagnesu - zna i potrafi wykorzystać reguły opisujące zależności między przepływem prądu w przewodniku i polem magnetycznym - rozumie zasadę działania prądnicy, silnika elektrycznego, transformatora
|
Optyka
|
- potrafi wytłumaczyć podstawowe zjawiska związane ze światłem (załamanie, rozszczepienie, rozproszenie, zjawisko cienia) - rozumie zjawiska zaćmienia Słońca i Księżyca - umie skonstruować obraz w soczewkach i zwierciadłach różnych typów - potrafi rozwiązać proste zadania związanego ze zdolnością skupiającą soczewki
|
TEMATYKA ZAJĘĆ
Tematy poszczególnych zajęć związane są z jednej strony z materiałem nauczania, z drugiej z przyjętymi celami. Pracę z uczniami podzielono na cztery etapy:
- Przypomnienie i usystematyzowanie wiadomości z poprzednich dwóch lat nauki (podstawowe prawa, zależności, wzory, jednostki).
- Przygotowanie do poszczególnych etapów konkursu fizycznego (rozwiązywanie zadań konkursowych).
- Przygotowanie do Ukraińsko – Polskiego Konkursu Fizycznego LWIĄTKO (nawiązanie współpracy z organizatorami, rozwiązywanie zadań tego specyficznego konkursu).
- Przygotowanie do części matematyczno – przyrodniczej egzaminu gimnazjalnego (rozwiązywanie zadań otwartych i zamkniętych opartych o standardy egzaminacyjne)
SPOSÓB PRZEPROWADZENIA EWALUACJI
Do przeprowadzenia ewaluacji programu posłużą:
- Rozmowy z uczniami.
- Wyniki konkursów.
- Wyniki egzaminu z części zawierającej zadania z fizyki.
- Prace przygotowane przez uczniów.
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
- Urządzenia pomiarowe.
- Zestawy doświadczalne.
- Sprzęt audio – video (filmy przedstawiające eksperymenty, których nie można wykonać w warunkach szkolnych).
- Komputer (programy interaktywne, multimedialne, encyklopedie).
- Literatura:
1. Rozenbajgier M., Rozenbajgier R., Kreiner J.M., „Fizyka dla gimnazjum.”, Zam Kor, Kraków 2004;
2. Subieta R., „Zbiór zadań. Fizyka. Gimnazjum.”, WsiP, Warszawa 1999;
3. Kurczaba M. praca zbiorowa pod redakcją, „Egzamin gimnazjalny”, Oficyna Edukacyjna, Warszawa 2002:
4. Kulpa W., Trzeciak A., „Zadania i projekty badawcze z fizyki dla gimnazjum.”, Żak, Warszawa 2001;
5. Jaśkowiec S., „Repetytorium z fizyki dla uczniów gimnazjum.”, ALMA, Olsztyn 2000;
6. Jaśkowiec S., „Matematyka. Zbiór zadań o treściach przyrodniczych dla uczniów gimnazjum.”, ALMA, Olsztyn2003;
7. Czjkowska T., Giełdzik D., Hoppe L., Larczyńska – Renc W., Pobłocki M., Sternicka A., „Testy – Ćwiczenia dla gimnazjalistów. Część matematyczno – przyrodnicza”, SENKA, Gdynia 2002:
8. Mendel B., Mendel J., „Zbiór zadań z fizyki. Kurs podstawowy.”, WSiP, Warszawa 1980;
9. Giełdzik D., Hoppe L., Słowik J., Spychała E., Ziółkowski W., „Testy. Ćwiczenia dla uczniów klasy III gimnazjum. Część matematyczno-przyrodnicza.” SENEKA, Sopot 2005;
10. Szymczyk T., Rabiej S., Pielesz A., Desselberger J., „Tablice matematyczne, fizyczne, chemiczne, astronomiczne.”, PPU „PARK” sp zo.o., Bielsko-Biała 2001;
11. Materiały Okręgowych Komisji Egzaminacyjnych pobrane ze stron internetowych;